Bảo lãnh phát hành là quá trình mà một cá nhân hoặc tổ chức chấp nhận rủi ro tài chính với một khoản phí. Rủi ro này thường liên quan đến các khoản vay, bảo hiểm hoặc đầu tư. Thuật ngữ bảo lãnh phát hành bắt nguồn từ việc mỗi người chấp nhận rủi ro viết tên của họ dưới tổng số rủi ro mà họ sẵn sàng chấp nhận cho một khoản phí bảo hiểm cụ thể. Mặc dù cơ chế đã thay đổi theo thời gian, ngày nay bảo lãnh phát hành vẫn tiếp tục như một chức năng quan trọng trong thế giới tài chính.
Bảo lãnh phát hành chứng khoán là nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, trong đó chủ thể bảo lãnh thực hiện các hoạt động hỗ trợ tổ chức phát hành trong việc phát hành chứng khoán theo thỏa thuận các bên. Bên bảo lãnh sẽ có tư cách là chủ thể cung ứng dịch vụ hỗ trợ phát hành chứng khoán một cách chuyên nghiệp để lấy phí. Các chủ thể bảo lãnh phát hành chứng khoán thường gặp đó chính là các ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán, tổ chức tài chính, công ty cho thuê tài chính (dưới đây sẽ gọi chung là ngân hàng đầu tư).
Bên cạnh đó, trong quan hệ bảo lãnh, thì bên được bảo lãnh là chủ thể có mong muốn và được pháp luật cho phép thực hiện việc huy động các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong xã hội bằng cách phát hành chứng khoán.
Bảo lãnh phát hành chứng khoán là quá trình ngân hàng đầu tư huy động vốn đầu tư từ các nhà đầu tư thay mặt cho các tập đoàn và chính phủ đang phát hành chứng khoán. Các chủ ngân hàng đầu tư tham gia vào hoạt động bảo lãnh phát hành chứng khoán huy động vốn cho các công ty thông qua việc cấu trúc và bán các chứng khoán như trái phiếu và cổ phiếu.
Bảo lãnh phát hành chứng khoán, nhằm tìm cách đánh giá rủi ro và giá thích hợp của các chứng khoán cụ thể – thường liên quan đến IPO – được thực hiện thay mặt cho một nhà đầu tư tiềm năng, thường là một ngân hàng đầu tư. Dựa trên kết quả của quá trình bảo lãnh phát hành, một ngân hàng đầu tư sẽ mua (bảo lãnh phát hành) chứng khoán do công ty phát hành đang cố gắng IPO và sau đó bán chứng khoán đó trên thị trường.
Bảo lãnh phát hành đảm bảo rằng việc IPO của công ty sẽ tăng vốn cần thiết và cung cấp cho các nhà bảo lãnh phát hành một khoản phí bảo hiểm hoặc lợi nhuận cho dịch vụ của họ. Các nhà đầu tư được hưởng lợi từ quá trình kiểm tra mà bảo lãnh phát hành cung cấp và khả năng đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.
Loại bảo lãnh phát hành này có thể liên quan đến cổ phiếu riêng lẻ và chứng khoán nợ, bao gồm trái phiếu chính phủ, công ty hoặc trái phiếu địa phương. Người bảo lãnh phát hành hoặc người sử dụng lao động của họ mua những chứng khoán này để bán lại chúng kiếm lời cho các nhà đầu tư hoặc đại lý (những người bán chúng cho những người mua khác). Khi có nhiều hơn một nhà bảo lãnh phát hành hoặc một nhóm các nhà bảo lãnh phát hành tham gia, tổ chức này được gọi là tổ chức bảo lãnh phát hành
2. Ý nghĩa bảo lãnh phát hành chứng khoán:
Bảo lãnh phát hành chứng khoán không chỉ có ảnh hưởng tới hầu hết các chủ thể trên thị trường chứng khoán như tổ chức phát hành, nhà đầu tư, bản thân công ty chứng khoán thực hiện nghiệp vụ phát hành, đại lý chứng khoán mà còn có vai trò trong việc ổn định thị trường chứng khoán.
Nhà bảo lãnh phát hành chứng khoán, hay ngân hàng đầu tư, là tổ chức giúp công ty huy động tiền từ các nhà đầu tư. Hầu hết các công ty không được thiết lập để quản lý việc bán và sau đó giải ngân hàng triệu chứng khoán đầu tư của họ. Bán cổ phiếu, trái phiếu hoặc các chứng khoán khác cũng là một đề xuất tốn kém, và các công ty thường tìm cách giảm chi phí cũng như rủi ro khi làm như vậy.
Một công ty bảo lãnh phát hành chứng khoán giảm bớt phần lớn rủi ro liên quan đến việc bán chứng khoán của một công ty khách hàng. Loại chuyên gia này sử dụng kiến thức của họ về các hướng dẫn của chính phủ và các chính sách rủi ro của công ty trong quá trình bảo lãnh phát hành để xác định giao dịch nào công ty nên tiến hành và các giao dịch này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cấu trúc vốn của công ty.
Dựa vào mức độ cam kết, phương thức bảo lãnh phát hành bao gồm:
– Bảo lãnh với cam kết chắc chắn là hình thức bảo lãnh mà theo đó chủ thể bảo lãnh sẽ mua toàn bộ số chứng khoán phát hành để phân phối lại (bao tiêu chứng khoán). Trong phương thức này, toàn bộ rủi ro của đợt phát hành được chuyển từ tổ chức phát hành sang chủ thể bảo lãnh.
– Bảo lãnh với nỗ lực tối đa là phương thức trong đó chủ thể bảo lãnh không cam kết phát hành số lượng chứng khoán chủ thể mà chỉ cam kết nỗ lực ở mức cao nhất trong việc hỗ trợ tổ chức phát hành phân phối chứng khoán mà không chịu trách nhiệm về số chứng khoán chưa được phân phối hết. Nếu đợt phát hành thành công thì tổ chức vẫn phải chịu thiệt hại mà không thể buộc chủ thể bảo lãnh bồi thường. Vì đây là hình thức bảo lãnh có mức độ rủi ro thấp nhất đối với chủ thể bảo lãnh nên thường được lựa chọn thực hiện bởi các chủ thể bảo lãnh chưa có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động bảo lãnh phát hành.
– Bảo lãnh theo phương thức dự phòng là việc chủ thể bảo lãnh cam kết sẽ mua hết số chứng khoán còn lại chưa được phân phối hết của tổ chức phát hành và bán lại ra công chúng. Tại các nước phát triển, khi các chủ thể bảo lãnh còn non trẻ, và chưa có tiềm lực lớn thì hình thức bảo lãnh phát hành dự phòng là hình thức thông dụng nhất.
Bảo lãnh phát hành khoán là nghiệp vụ kinh doanh có mức độ rủi ro cao. Rủi ro của chủ thể bảo lãnh đến từ việc đánh giá không đúng giá trị của chứng khoán được phát hành khi cam kết bao tiêu chứng khoán hoặc cam kết về việc phân phối một số lượng nhất định chứng khoán, dẫn đến việc thua lỗ do không có người mua hoặc mua thấp hơn giá chủ thể bảo lãnh đã mua từ tổ chức phát hành.
* Chênh lệch bảo lãnh phát hành chứng khoán
Các ngân hàng đầu tư chủ yếu kinh doanh bảo lãnh phát hành chứng khoán. Viện tài chính doanh nghiệp giải thích rằng những người làm việc trong các vị trí bảo lãnh phát hành ngân hàng đầu tư làm việc chăm chỉ để bán cổ phiếu hoặc trái phiếu mới phát hành cho một số lượng lớn các nhà đầu tư. Họ thường mua chứng khoán của khách hàng với giá chiết khấu và sau đó bán lại toàn bộ hoặc một phần cho các nhà đầu tư với giá cao hơn. Khi bảo lãnh phát hành chứng khoán của người lao động, chênh lệch giữa số tiền mà người bảo lãnh phát hành chứng khoán trả cho chứng khoán mới phát hành của khách hàng và mức giá cao hơn mà nhà đầu tư phải trả sau đó được gọi là chênh lệch bảo lãnh phát hành, hay lợi nhuận của nó.
* Giảm rủi ro bảo lãnh phát hành
Bằng cách đồng ý chấp nhận một mức giá mua đã định từ người bảo lãnh cho chứng khoán mới phát hành của mình, một công ty sẽ giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc chào bán chúng. Tuy nhiên, các nhà bảo lãnh phát hành chứng khoán không bảo lãnh chứng khoán mà không đảm bảo một cách hợp lý về việc tạo ra lợi nhuận. Các nhà bảo lãnh phát hành chứng khoán luôn phân tích cẩn thận các công ty và chứng khoán mà họ dự tính sẽ bảo lãnh phát hành trước khi mua các chứng khoán đó. Mặc dù đã phân tích kỹ lưỡng, các nhà bảo lãnh phát hành chứng khoán cũng có nguy cơ phải giữ các chứng khoán được bảo lãnh mà họ không thể bán được.
* Đưa ra cam kết chắc chắn
Khi các ngân hàng đầu tư mua chứng khoán của khách hàng để thu lợi nhuận từ chênh lệch bảo lãnh phát hành, họ đã thực hiện cái gọi là cung cấp cam kết chắc chắn. Hầu hết các ngân hàng đầu tư có uy tín đều bảo lãnh chứng khoán trên cơ sở cam kết chắc chắn, trong đó các nhà bảo lãnh phát hành chứng khoán đồng ý nắm giữ bất kỳ cổ phiếu khách hàng được bảo lãnh nào mà họ không thể bán thay vì chiết khấu và sau đó bán phá giá trên thị trường. Bằng cách không bán cổ phiếu được bảo lãnh của khách hàng ra thị trường, công ty bảo lãnh phát hành chứng khoán giúp giữ cho giá cổ phiếu của khách hàng không giảm theo phản ứng.
